Joanna Pawlik, kadr z filmu pt.Tren, HD, 2017/ videostill from  film Threnody, HD, 2017

JOANNA PAWLIK feat.: Kamil Kurzawa, Daniel Stachowski. SCHRON BOJOWY, Muzeum Współczesne we Wrocławiu, maj 2017

https://muzeumwspolczesne.pl/mww/wystawy/joanna-pawlik-feat-kamil-kurzawa-daniel-stachowski-schron-bojowy/

Bezpieczeństwo jest podstawową potrzebą człowieka. To fundament rozwoju, kolejnego zasadniczego wymiaru naszego istnienia. Stan dający stabilność i rękojmię jej utrzymania, przeciwieństwo chaosu. Bez niego niemożliwe jest myślenie o życiu bez lęku i naszym istnieniu w ogóle. Paradoksalnie, ma ono również cechę negatywną: niechęć do zmian, wynikającą z potrzeby porządkowania rzeczywistości w celu osiągnięcia stabilności. Nasza ludzka potrzeba bezpieczeństwa wynika więc z konieczności przeciwdziałania lękom i zagrożeniom. W odniesieniu do bezpieczeństwa indywidualnego nasze wyobrażenie o sine cura powstaje w oparciu o miejsca w pamięci związane z sytuacjami nacechowanymi sentymentem, emocjami, pięknem, miłością, wzruszeniem – to nasz fantazmat o stanie szczęśliwości, dobra, dostatku, swobody, ekspresji i doskonalenia się. Powstaje tu sprzeczność: bezpieczeństwo w pewnym stopniu wyklucza ryzyko, uniemożliwiając tym samym związane z poczuciem bezpieczeństwa pragnienie rozwoju – rozwój bez ryzyka zaistnieć bowiem nie może. Skrajnym przeciwieństwem bezpieczeństwa jest więc zagrożenie i lęk przed utratą tego, co dla nas najważniejsze: życia, szacunku, godności czy wszelakich dóbr.
 

Gdzie znajdują się więc nasze miejsca bezpieczne, jak radzimy sobie z zagrożeniami, i to zarówno w kontekście indywidualnym, jak i społecznym czy państwowym? W jaki sposób tworzymy wyobrażenia o tych stanach, czego od nich oczekujemy, gdzie je znajdujemy? Jak funkcjonują mechanizmy stworzone w celu zapewnienia nam podstaw bezpieczeństwa, czyli np. rodzina, państwo?
 
Schron bojowy Joanny Pawlik to opowieść dwubiegunowa. Z jednej strony artystka konsekwentnie podejmuje refleksję nad niepełnosprawnością i wykluczeniem. Dotyka niewidzialnych podziałów przebiegających tak w świecie sztuki, jak i w społeczeństwie. Bada granice pomiędzy profesjonalnymi i amatorskimi środkami wypowiedzi artystycznej, stawia pytania o możliwość ich współistnienia i rezonowania w procesie twórczym [ fragment tekstu A. Żechowskiej]. Zapraszając do udziału w tej problemowej wystawie dwójkę wrocławskich artystów outsiderów: Kamila Kurzawę i Daniela Stachowskiego, Joanna Pawlik stawia na równi swoje prace z ich twórczością, redukując tym samym podziały pomiędzy przyjętą oficjalnie sztuką profesjonalną i sztuką wizjonerów z kręgu Outsider Art. Z drugiej strony zaś komentuje i reaguje na zagrożenia i zło, coraz częściej i mocniej dochodzące współcześnie do głosu. Bezpieczeństwo i stan zagrożenia mają tu więc dwie twarze: równolegle próbujemy uchwycić i zlokalizować momenty i przestrzenie bezpieczeństwa, które artyści-outsiderzy znajdują poprzez sztukę i w sztuce oraz rozwinąć myśl o obecnych lękach, wynikających z konkretnych zdarzeń na scenie Europy i świata.

Centrum narracji stanowią dwie prace. Przejmujący film Tren rejestruje młodą, niewidomą kobietę śpiewającą fragment III Symfonii Góreckiego – lament matki nad śmiercią syna poległego w powstaniu śląskim. Minimalizm, wręcz kontemplacyjny charakter trzeciej części Symfonii, lamentacja brzmiąca jak spokojna kołysanka, zderzają się z ogromnym ładunkiem emocjonalnym utworu, bólem matki po stracie dziecka. Dorota Wach wykonuje lament a capella, stojąc samotnie w wielkiej, ciemnej, opustoszałej sali, co potęguje dramat i smutek tej żałoby. Joanna Pawlik wydobywa jej twarz delikatnym światłem, które rysuje niewidzące oczy, wpatrzone w miejsca dla nas niedostępne.
 
Schron bojowy. Linia środkowej Odry to obiekt Daniela Stachowskiego i jego przeskalowane odwzorowanie, realny schron, w którym każdy, kto poczuje taką potrzebę, może się ukryć, zniknąć. Jest to jedna z wielu prac artysty, zafascynowanego zespołem ponad 600 schronów bojowych, zbudowanych w latach 1928–1939 wzdłuż lewego brzegu Odry od Wrocławia do Krosna Odrzańskiego, określanych Linią (pozycją) środkowej Odry. Umocnienia te stanowiły główną linię obrony III Rzeszy przed atakiem ze wschodu i miały zabezpieczyć tereny Dolnego Śląska.

Rozwinięciem wątku zagrożenia i metod radzenia sobie z nim są prace Kamila Kurzawy: Zeszyty oraz animacje z serii TWSE (The Weirdest Show Ever). Zeszyty, a tak naprawdę obiekty zeszytowe nawiązujące do formy komiksowej, to zbiory multiplikacji oraz wielu form ewolucji superbohaterów: komórczaków, wodzów, władców pojazdów, wojowników. Każda postać zostaje dokładnie przeanalizowana, artysta spisuje wszystkie jej predyspozycje, wielkość, możliwości i rodzaj rozwoju, koloru, zbroi, mocy, a parametry te stanowią serce „karty” postaci, do której doklejane są wizualizacje, rysunki jej kolejnych metamorfoz. Po rozłożeniu każda postać osiąga wielkość do 1,5 metra swoich „właściwości”, co sprawia, że cały zeszyt staje się niesamowitym, żywym organizmem. Metoda pracy nad Zeszytami jest terapią, pewnego rodzaju transem, w którym poprzez multiplikację artysta oswaja swoje lęki i czuje się bezpiecznie w otoczeniu silnych wojowników. W animacjach Kamil Kurzawa reżyseruje fantastyczne misje bohaterów, tym razem postaci zapożyczonych z seriali, komiksów, mangi: minotaurów, królów, obrońców, najeźdźców. Odnajdujemy tam postacie z Power Rangers, Gwiezdnych Wojen, Dragon Ball, Baldur’s Gate, czy Szaman King. Momentami akcja przenosi się z przestrzeni fantasy do rzeczywistego Wrocławia.

W filmie The Ride of Your Life Joanna Pawlik rysuje trójpodział podstawy bytu ludzkiego: potrzeby bezpieczeństwa, mechanizmów pomocnych w jego utrzymaniu i (niestety) jego kruchość połączoną z ryzykiem i realnym zagrożeniem. Brutalnie odczarowuje też i zrywa kliszę z utrwalonych pop-obrazków życia luksusowego, wskazując nam na istniejący pod nimi (lub obok) realny, bezwzględny i nieludzki wymiar: świat rzeczywisty. W kolorowe strony reklam ekskluzywnych wakacji na Malcie (gdzie realizowane były zdjęcia do filmu) wdziera się nagle fotografia łodzi z ludźmi walczącymi o przetrwanie. Cała praca jest kontemplacyjna, pełna smutku i bezsilności.
—— Agnieszka Chodysz-Foryś

kuratorka: Joanna Pawlik
współpraca kuratorska: Agnieszka Chodysz-Foryś

JOANNA PAWLIK feat.: Kamil Kurzawa, Daniel Stachowski. COMBAT SHELTER. Wrocław Contemporary Museum

https://muzeumwspolczesne.pl/mww/wystawy/joanna-pawlik-feat-kamil-kurzawa-daniel-stachowski-schron-bojowy/?lang=en

Safety is one of basic human needs. No progress – another basic aspect of our lives – is possible without it. Safety gives us the sense of stability and guarantees its duration, the opposite of chaos. Without it fearless life and our existence in general is unthinkable. Paradoxically, there is a drawback to it as well: unwillingness to change that is a product of the need to order reality to achieve stability. Our need to be safe results from the need to counteract anxiety and threats. In the case of individual safety, our idea of sine cura comes from places we associate with past situations which we identify as sentimental, emotional, beautiful and full of love and thrilling – this is our phantasm of a state of happiness, wellness, reachness, liberty, expression and development. But a contradiction emerges here: safety, to some extent, excludes risk, thus rejecting the desire to progress related to the feeling of being safe – there is no progress without risk. So the exact opposite of safety is threat and fear of losing what we care about the most: life, respect, dignity and all goods.

Where are our safe places, how do we cope with danger, both individually and as a society or state? How do we generate ideas of those feelings, what do we expect from them or where do we find them? How do the mechanisms developed to provide us with the right conditions for feeling safe, that is family or state, function?
 
Joanna Pawlik’s Combat Shelter is a bipolar story. On the one hand, the artist consistently reflects on disability and exclusion. She touches upon invisible divisions in the world of art that mirror those in the society. She explores the boundaries between professional and amateur means of artistic expression and poses the question of the possiblity of their coexistence and resonance in the creative process [excerpt of A. Żechowska’s text]. By inviting two outsider artists from Wrocław, Kamil Kurzawa and Daniel Stachowski, to participate in this problem-based exhibition, Joanna Pawlik equates her own work with theirs, thus obliterating the dividing line between officially established professional art and the creative output of the Outsider Art visionaries. On the other hand, she comments on and reacts to danger and evil that are increasingly common nowadays. Safety and the state of emergency reveal their two aspects here: parallely we try to capture and situate safe moments and places discovered by outsider artists through and within art as well as focus on present-day fears ensuing from specific events happening in Europe and around the world.

Two works form the axis of the narrative. The poignant film called Lament shows a blind young woman singing a fragment of Górecki’s Symphony No. 3 – a mother’s lament over the death of her son who lost his life in the Silesian Uprising. Minimalism and the contemplative nature of the third part of the Symphony, the lament that sounds like a quiet lullaby clash with the great emotional load of the work, the mother’s pain after losing her child. Dorota Wach performs a capella, alone in a huge, dark, empty room which intensifies the mourning. Joanna Pawlik uses subtle light to illuminate her face, revealing the blind eyes staring at what is inapproachable to us.
 
Combat Shelter. The Middle Oder Line is an object by Daniel Stachowski and its overscale reproduction, a real shelter for everyone to hide and disappear in should they want to. This is one of many works by the artist fascinated with over 600 shelters built in 1928-39 along the left bank of the Oder, from Wrocław to Krosno Odrzańskie, known as the Middle Oder Line (Position). These fortifications constituted the main line of defence against attack from the East and were supposed to protect the region of Lower Silesia.

The problem of threat and methods of dealing with it is also investigated by Kamil Kurzawa in his works: Notebooks and animations from the TWSE (The Weirdest Show Ever) series. The notebooks or, actually, notebook objects alluding to cartoons, are collections of multiplications and various evolutionary forms of superheroes: coenocytes, chiefs, lords of vehicles, fighters. Every figure is thoroughly analysed, the artist has noted down all their predispositions, dimensions, potential, the kind of development, colour, armour and power, and these parameters are the heart of a figure’s ‘card’ to which successive visualisations – drawings depicting metamorphoses are added. When unfolded, each figure reaches up to 1.5 metre of ‘properties’, making the notebook an amazing living organism. The method employed in Notebook constitutes a therapy, a peculiar trance that allows the artist to overcome his fears by multiplying and feel safe surrounded by strong fighters. In his animations, Kamil Kurzawa directs fantastical missions carried out by his heroes, characters loaned from series, cartoons, manga: minotaurs, kings, protectors, invaders. We can recognize characters from Power Rangers, Star Wars, Dragon Ball, Baldur’s Gate or Shaman King. At times, action is moved from the fantasy world to Wrocław.
 
In the film titled The Ride of Your Life Joanna Pawlik outlines the tripartite division of the foundation of human existence: the need to be safe, the mechanisms meant to maintain the sense of safety and (unfortunately) its fragility associated with risk and real danger. She also brutally charms away and exposes the established popular images of luxurious life, uncovering the real, ruthless and inhuman dimension underneath (or next to) them: the real life. The colourful pages of advertisments for exclusive Malta holidays (where the film was shot) are suddenly invaded by a photograph depicting a boat with people struggling to survive. In the following part, the arist is sitting on a rock by the sea and folding advertising brochures to make boats with great care, offering sad and hopeless help. Paper boats put on rough waves overturn and sink.
—— Agnieszka Chodysz-Foryś

curated by: Joanna Pawlik
curatorial cooperation: Agnieszka Chodysz-Foryś

Schron bojowy/ Combat Sheltter, widok wystawy, exibition view

Daniel Stachowski,  Polski schron bojowy,  z cyklu Linia środkowej Odry, 2014-2015,obiekt

Schron bojowy/ Combat Sheltter, widok wystawy, exibition view

Schron bojowy/ Combat Sheltter, widok wystawy, exibition view

Daniel Stachowski, prace na papierze/ works on paper

Kamil Kurzawa, zeszyt/obiekt/papier/notebook/object/paper

Kamil Kurzawa, zeszyt/obiekt/papier/notebook/object/paper

Joanna Pawlik, bez tytułu Malta/ untitled Malta, wydruk na papierze archiwalnym, print on archive paper

Daniel Stachowski, obiekt/object,

Joanna Pawlik, kadr z filmu Ride of Your Life, video still from film Ride of Your Life

Joanna Pawlik, kolaże/ collages

Joanna Pawlik, widok wystawy, film pt.Tren, HD, 2017/ exibition view, film Threnody, HD, 2017

Joanna Pawlik, widok wystawy, film pt.Tren, HD, 2017/ exibition view, film Threnody, HD, 2017

Using Format